Jak korzystać z olejków eterycznych: metody, zasady i środki ostrożności

Olejki eteryczne to wszechstronne preparaty stosowane w celu poprawy zdrowia fizycznego i psychicznego, zachowania młodości i urody. Ich zastosowanie jest bardzo szerokie. Ważne jest jednak prawidłowe ich stosowanie, aby uniknąć negatywnych skutków.

Istnieje kilka prostych i efektywnych metod użycia olejków eterycznych. Należy przestrzegać pewnych zasad, aby osiągnąć zamierzony efekt.

Co to są olejki eteryczne.

Olejki eteryczne są wytwarzane z różnych części roślin, takich jak nasiona, kwiaty, żywice, liście, owoce i drewno. Już w starożytnym Egipcie, na Wschodzie, w Indiach i Chinach znane były ich właściwości lecznicze, stosowane w medycynie, pielęgnacji skóry oraz ochronie przed negatywnymi czynnikami środowiskowymi. Olejki eteryczne są stosowane do dzisiaj, wspierając zdrowie i oferując różne korzyści.

Aby olejki eteryczne przyniosły korzyść, należy umiejętnie je stosować. Olejki eteryczne są złożonymi mieszaninami składającymi się z od 120 do 500 składników. Zawierają węglowodory, alkohole, składniki aromatyczne, estry, laktony i ketony. Pełne poznanie składu większości olejków eterycznych jest wciąż w toku. Wyróżnia się ponad 1000 związków chemicznych, a liczba ta wciąż rośnie. Naukowcy kontynuują badania nad nowymi właściwościami olejków.

Olejki eteryczne są źródłem zapachów roślinnych. Ich właściwości zależą od rodzaju rośliny, warunków uprawy, metody produkcji oraz części rośliny użytej do ekstrakcji. Różne części rośliny, jak korzenie i kwiaty, dają olejki o różnych właściwościach i zapachach.

Podstawowe metody produkcji olejków eterycznych to: tłoczenie (przy użyciu skórek i owoców), destylacja (przy użyciu ziół i kory), ekstrakcja (produkt uzyskiwany z korzeni, płatków i kwiatostanów).

Rośliny produkują olejki eteryczne w nasionach, owocach, liściach, łodygach, kwiatach, korzeniach lub drewnie, aby chronić się przed chorobami i wspierać własne procesy życiowe. Przodkowie odkryli, jak wykorzystać olejki eteryczne w codziennym życiu, zdrowiu i dobrym samopoczuciu, czerpiąc korzyści z tych cennych darów natury.

Wpływ olejków eterycznych na człowieka.

Aromaterapia jest popularną metodą medycyny alternatywnej. Wdychając aromaty olejków eterycznych, oddziałują one na zmysł węchu i układ oddechowy.

Olejki eteryczne mogą być stosowane na dwa klasyczne sposoby: przez skórę (masaż, kąpiele, kompresy) oraz przez układ oddechowy (wdychanie, inhalacje). Cząsteczki olejków eterycznych wpływają chemicznie na organizm, przenikając przez błonę śluzową nosa lub skórę do krwiobiegu.

Olejki eteryczne wpływają na organizm poprzez receptory węchowe, oddziałując na struktury mózgu oraz centralny układ nerwowy zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i fizjologicznym. Bezpośredni wpływ węchu na układ limbiczny wywołuje efekty emocjonalne i autonomiczne.

Aromaterapia, mimo że nie zastępuje leczenia poważnych schorzeń, korzystnie wpływa na układ nerwowy i oddechowy. Jej głównym celem jest wspieranie oraz stymulowanie naturalnych mechanizmów obronnych organizmu.

Olejki eteryczne mają szeroki wpływ na organizm. Przykładem może być olejek eukaliptusowy, który pełni funkcję antyseptyczną i poprawia energię, a olejek lawendowy wspomaga leczenie ran i działa uspokajająco.

Każdy olejek eteryczny ma kompleksowy i unikalny wpływ, różniąc się właściwościami farmakologicznymi. Ich działanie obejmuje szeroki zakres, w tym właściwości antybakteryjne, antyseptyczne i przeciwzapalne.

Olejki eteryczne są również znane ze swoich właściwości przeciwwirusowych. Warto także zwrócić uwagę na ich działanie sedatywne, spazmolityczne, przeciwbólowe, przeciwgrzybicze, ściągające oraz redukujące stres. Mają zdolność tonizowania, relaksowania i normalizowania ciśnienia krwi.

Sposoby stosowania olejków eterycznych.

Olejki eteryczne należy stosować z odpowiednimi bazami, nie używając ich w czystej postaci. Nie należy ich mieszać z wodą; do rozcieńczania służą takie substancje jak miód, wosk, kremy kosmetyczne lub mleko. Najczęściej stosuje się oleje bazowe, które są stałe lub płynne i mają minimalny zapach lub są bezwonny: masło shea, oliwa z oliwek, olej jojoba, olej migdałowy, olej z rokitnika i podobne. Oleje bazowe zapewniają łagodny efekt terapeutyczny i ułatwiają wchłanianie olejku eterycznego.

Olejki eteryczne nie powinny być stosowane bezpośrednio na skórę bez bazy. Należy unikać kontaktu z oczami i przechowywać olejki w niedostępnym miejscu. Przeciwwskazaniami do ich stosowania są alergie i ciąża.

Relaksacyjna kąpiel i sauna

Po ciężkim dniu kąpiel z olejkami eterycznymi relaksuje i redukuje stres. Zalecane olejki to geranium, sandałowiec, lawenda i róża. Po treningu odpowiednie są olejek z werbeny i jałowca. W przypadku objawów przeziębienia zaleca się kąpiel z olejkiem sosnowym lub cytrynowym.

Zasady stosowania kąpieli:

• Czas trwania – do 25 minut, maksymalnie trzy razy w tygodniu, zaczynając od pięciu minut i stopniowo wydłużając czas.
• Należy umyć się przed kąpielą.
• Nie stosować mydła, żeli ani pianek.
• Do bazy można dodać miód, mleko, kefir, serwatkę, olej bazowy lub sól morską.
• Temperatura wody – 36–38 ºC.
• Po kąpieli nie spłukiwać roztworu i osuszyć ciało ręcznikiem.

W saunie olejki eteryczne można dodawać do wody używanej do polewania kamieni. Do inhalacji w saunie nadają się olejki cedrowe, świerkowe, eukaliptusowe i inne iglaste. Mieszanką olejków bazowych i eterycznych można nasączyć miotłę do masażu, aby poprawić efekty terapii.

Masaż z olejkiem eterycznym

Masaż z olejkami eterycznymi wzmacnia efekty terapeutyczne i korzystnie wpływa na skórę oraz układ nerwowy. Przy wyborze olejków warto uwzględnić ich działanie farmakologiczne: róża, sandałowiec i jaśmin mają efekt liftingujący, olejki cytrusowe wspomagają rozkład tkanki tłuszczowej, olejek muszkatołowy łagodzi bóle reumatyczne, a goździki działają rozgrzewająco i pobudzają krążenie.

Podczas masażu należy stosować okrężne, delikatne ruchy. Ważne jest, aby zapach olejku odpowiadał preferencjom.

Przepis na mieszankę do masażu: do 3–5 kropli olejku eterycznego dodać 10–15 ml oleju bazowego. Do masażu ciała zaleca się olejki: oliwkowy, brzoskwiniowy, morelowy, migdałowy. Do masażu twarzy lepiej używać oleju awokado, jojoba lub makadamia.

Po sesji masażu zaleca się odpoczynek w pozycji leżącej przez 10–20 minut oraz unikanie wyjścia na zewnątrz przez co najmniej godzinę.

Zastosowanie olejków eterycznych w kompresach.

Aromakompresy skutecznie łagodzą bóle stawów, pleców i mięśni. Działają przeciwzapalnie, spazmolitycznie i przeciwbólowo.

W przypadku przewlekłych chorób zaleca się konsultację z lekarzem.

W przypadku obrzęków, stłuczeń lub skręceń skuteczne są zimne kompresy.

Przygotować mieszankę z 30 ml oleju bazowego i 15 kroplami olejku eterycznego, nasączyć tkaninę i nałożyć na bolące miejsce. Alternatywnie, można namoczyć flanelę lub bawełnianą tkaninę zimną wodą, dodać 3-5 kropli olejku i stosować jako kompres (przyłożyć i zabezpieczyć elastycznym bandażem).

Przy rwie kulszowej, osteochondrozie, reumatyzmie można wypróbować kompresy rozgrzewające, które łagodzą ból i zmniejszają stan zapalny. Zasady są takie same, ale używa się ciepłej wody i stosuje owinięcie.

Inhalacje

Inhalacje są skuteczną metodą, jednak osoby z astmą lub poważnymi schorzeniami dróg oddechowych powinny najpierw skonsultować się z lekarzem.

Jak stosować olejki eteryczne do inhalacji? Należy zakupić olejek imbirowy, tymiankowy, tujowy, eukaliptusowy, sosnowy lub jałowcowy. Pomagają one w leczeniu grypy, zapalenia jamy ustnej i zapalenia oskrzeli. Olejek z tymianku i drzewa herbacianego może być również używany do regularnego oczyszczania twarzy.

Inhalacje zimne:

1. Nałożyć kilka kropli olejku na tkaninę, chusteczkę papierową lub serwetkę.
2. Wdychać przez 5-10 minut, utrzymując równomierne i głębokie oddechy.

Inhalacje gorące:

1. Używać specjalnego inhalatora dostępnego w sprzedaży.
2. W przypadku braku inhalatora, dodać 2-4 krople olejku do naczynia z gorącą wodą. Następnie, przykrywszy się ręcznikiem, wdychać parę przez 5-10 minut, trzymając oczy zamknięte.

• Wzbogacanie kosmetyków domowych olejkami eterycznymi

Dodanie olejków eterycznych do kosmetyków wzmacnia ich działanie.

Należy wzbogacać jedynie kremy o neutralnym składzie. Kosmetyki przeciwstarzeniowe i inne specjalistyczne lepiej stosować w ich oryginalnej postaci.

Przykłady domowych kosmetyków z olejkami eterycznymi:

– Krem: Do 150 gramów neutralnego kremu (np. dziecięcego) dodać mieszankę oleju bazowego i olejku eterycznego. Olej bazowy należy dobrać do typu skóry, a olejek eteryczny do konkretnych problemów (nawilżenie, leczenie trądziku itp.). Użyć około 10-15 kropli mieszanki.

– Maseczka do twarzy: Wymieszać 1 łyżkę stołową proszku glinianego z 2-3 kroplami olejku i wodą, aby uzyskać konsystencję pasty. Nałożyć na twarz, omijając okolice oczu, pozostawić do wyschnięcia, a następnie spłukać ciepłą wodą.

– Szampon: Wybrać szampon o maksymalnie naturalnym składzie, do którego należy dodać 1-2 krople olejku eterycznego na porcję na rękę. W przypadku dodania olejku bezpośrednio do butelki – 13 kropli na każde 100 ml szamponu.

Lampy aromatyczne.

Zakupić lampę aromatyczną do aromatyzowania zamkniętych pomieszczeń i aromaterapii. Jest to naczynie z gliny, które podgrzewa zawartość za pomocą świeczki herbacianej. Do wody dodaje się olejek eteryczny, a ciepło uwalnia lecznicze opary do powietrza. Wybierać naczynia o pojemności co najmniej 50 ml.

Instrukcja użytkowania:

1. Po przewietrzeniu pomieszczenia napełnić naczynie wodą o temperaturze 50-55 ºC.
2. Dodać olejek eteryczny w ilości 2 kropli na każde 5 m² powierzchni.
3. Zapalić świeczkę. Minimalna odległość od płomienia do naczynia – 10 cm.
4. Świeczka może palić się od 20 minut do kilku godzin; wodę należy uzupełniać w razie potrzeby. Urządzenie należy zawsze nadzorować.

Aromakolczyki.

Znane również jako aromamedaiony. Wykonane są z porowatej gliny, która dobrze zatrzymuje zapachy. Kolczyki nasącza się olejkiem imbirowym, cedrowym, eukaliptusowym lub miętowym. Przydatne w okresie grypy i przeziębienia.

Instrukcja użycia:

• Wybrać odpowiedni i przyjemny olejek.
• Napełnić kolczyk 2-3 kroplami olejku.
• Nosić i co trzy dni ponownie nasączać kolczyk.

Dawkowanie olejków eterycznych.

1. Olejki eteryczne należy dozować wyłącznie w kroplach.
2. Zazwyczaj dla kobiet stosuje się nieco wyższe dawki, jednak u osób starszych i w ciąży dawki należy zmniejszyć o połowę.
3. Rozpoczynać stosowanie olejków od najmniejszych dawek, stopniowo zwiększając, gdy organizm przyzwyczai się do ich działania.
4. W aromalampe koncentracja olejku wynosi zwykle 5 kropli na 15 m².
5. Aromaterapia w pediatrii jest skuteczna. Olejki mogą szybko przynieść ulgę dzieciom przy przeziębieniach i innych dolegliwościach. Warto jednak pamiętać o dawkowaniu dla dzieci: stosować 50% olejku i 50% oleju bazowego. Dla dzieci do 12. roku życia, na podstawie ulotki, należy pomnożyć liczbę kropli przez współczynnik 0,12 i wiek. Na przykład, dla dziecka w wieku 3 lat, pięć kropli pomnożyć przez 0,36, co daje 1,8, zaokrąglając do dwóch kropli mieszanki olejku i oleju bazowego.

Zasady stosowania olejków eterycznych i środki ostrożności.

Należy kupować tylko olejki eteryczne najwyższej jakości. Ważne jest, aby ocenić dynamikę zapachu.

• Olejki-stymulatory mają intensywny, gorący zapach, adaptogeny – przyjazny i ciepły, a olejki uspokajające – spokojny i chłodzący.

Osoby z wysokim ciśnieniem krwi oraz cholerycy powinny używać minimalnych dawek gorących zapachów: imbiru, cynamonu, gałki muszkatołowej, tymianku, goździków. Hipotoniakom i melancholikom zaleca się ostrożność w stosowaniu relaksujących zapachów: sandałowca, jaśminu, lawendy. Adaptogeny, takie jak neroli, petitgrain, leuzea, mandarynka, można stosować bez ograniczeń.

• Należy zawsze zapoznać się z instrukcją stosowania olejku.
• Rozpoczynać od jednej kropli nowego zapachu.
• Olejki eteryczne w czystej postaci stosuje się wyłącznie w aromalampe, ponieważ w niezmienionej formie mogą podrażniać skórę i błony śluzowe, zawierają bowiem alkohole, fenole, ketony, terpeny, estry i aldehydy. Dlatego olejki należy rozcieńczać olejami bazowymi lub kremami przed użyciem w inhalacjach, kąpielach, wcierkach, kompresach czy masażach. Wyjątek stanowią olejki z drzewa herbacianego i lawendy.
• Olejki eteryczne należy stosować z dużą ostrożnością u kobiet w ciąży, osób starszych, cierpiących na epilepsję i niemowląt do 1. roku życia. Decyzję o terapii olejkami powinien podejmować specjalista. Pomimo korzyści, możliwe są reakcje alergiczne lub niepożądane efekty. Przed pierwszym użyciem należy wykonać test, nakładając jedną kroplę na zgięcie ręki lub nadgarstek i obserwując reakcję skóry.
• Olejki nie mogą dostać się do oczu.
• Olejki o pieprznym, ostrym zapachu mogą podrażniać bardzo jasną skórę, powodując zaczerwienienie. Osoby o ciemniejszej karnacji rzadziej doświadczają tego problemu.
• Należy unikać stosowania pobudzających zapachów przed snem, aby nie wywołać bezsenności lub nadmiernej aktywności nocnej.
• Podczas terapii olejkami eterycznymi w postaci kąpieli, masażu lub doustnie, należy pić dużo płynów.
• Niektóre olejki są fototoksyczne, co może prowadzić do powstawania nierównych plam na skórze po ekspozycji na słońce, podobnych do intensywnego opalenizny, w ciągu 48 godzin od aplikacji.
• W przypadku stosowania olejków w kosmetykach, lepiej nie mieszać całej zawartości opakowania z olejkiem. Należy wzbogacać kosmetyki w małych ilościach, tyle, ile jest potrzebne do jednorazowego użycia. Należy przelewać część kremu lub szamponu do osobnego pojemnika, aby upewnić się, że mieszanka jest świeża i nie utraciła swoich właściwości leczniczych podczas przechowywania. Mieszając za każdym razem na nowo, można dostosować koncentrację i upewnić się, że mieszanka jest odpowiednia dla skóry lub włosów.
• Butelki z olejkami należy przechowywać w ciemnym, suchym miejscu ze szczelnie zamkniętymi korkami, z dala od dzieci. Należy unikać kontaktu z ogniem. Olejki są łatwopalne, wrażliwe na zmiany temperatury, promieniowanie UV i tlen. Okres przydatności olejków wynosi zwykle od 1 do 3 lat. W przypadku długotrwałego przechowywania, właściwości niektórych olejków mogą się nasilać, jak w przypadku olejku paczulowego.

Choć olejki eteryczne nie są lekami, ich stosowanie może wspierać odporność organizmu. Ich wartość farmakologiczna jest uznawana przez medycynę, dlatego olejki eteryczne są składnikami wielu preparatów leczniczych.