Stan mikroflory jelitowej ma bezpośredni wpływ na zdrowie i samopoczucie. Dominacja patogennych mikroorganizmów prowadzi do zaburzeń mikrobioty i negatywnych objawów. Przywrócenie prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego możliwe jest dzięki korekcie diety oraz stosowaniu preparatów zawierających probiotyki i prebiotyki.
Co to jest mikroflora jelitowa?
Rola bakterii w organizmie jest dobrze znana medycynie. Pozytywne działanie mikroorganizmów wspiera ważne procesy trawienne i immunologiczne. Zbiór korzystnych mikroorganizmów określa się jako mikroflora jelitowa.
Mikroflora jelitowa pełni następujące funkcje:
- Normalizacja procesów trawiennych – wspomaga trawienie pokarmu i rozkład resztek.
- Wchłanianie mikroelementów – umożliwia przyswajanie składników odżywczych przez przewód pokarmowy.
- Synteza witamin – w jelicie grubym powstają witaminy z grupy B, biotyna, witamina K i kwas foliowy.
- Tłumienie patogennych mikroorganizmów – korzystne szczepy przeciwdziałają rozwojowi szkodliwych bakterii, wspierają reakcje obronne organizmu.
- Przyspieszanie perystaltyki jelit – prawidłowa mikroflora zapewnia sprawne funkcjonowanie przewodu pokarmowego.
Udowodniono bliskie powiązanie między funkcjonowaniem jelit a aktywnością mózgu. Zaburzenia mikroflory mogą prowadzić do zmian psychiczno-emocjonalnych, takich jak depresja i drażliwość.
Przyczyny zaburzeń mikroflory.
U dzieci mikroflora rozwija się od narodzin – pierwsze mikroorganizmy przekazywane są przez matkę podczas porodu i karmienia piersią. Skład mikrobioty zmienia się w miarę dorastania z powodu różnych czynników. Zniszczenie kolonii korzystnych bakterii może być spowodowane niedoborem składników odżywczych lub stosowaniem antybiotyków w leczeniu chorób.
Do zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą prowadzić następujące czynniki:
- Uzależnienie od fast foodów i potraw zawierających chemiczne dodatki.
- Stosowanie leków hormonalnych i antybiotyków.
- Niedobór błonnika w diecie.
- Częste stresy i bezsenność.
- Obecność pasożytów jelitowych.
- Przyjmowanie środków przeciwbólowych, antydepresantów i innych leków.
Normalizacja mikroflory jelitowej zachodzi, gdy obecne są zarówno korzystne, jak i patogenne szczepy mikrobioty. Jednak liczba szkodliwych mikroorganizmów nie powinna przekraczać 15% całkowitej liczby kolonii, aby utrzymać zdrowie narządów wewnętrznych.
Objawy zaburzeń mikroflory jelitowej.
Zaburzenia mikroflory jelitowej nie występują nagle – objawy mogą pojawiać się stopniowo. Ignorowanie tych symptomów prowadzi do poważnych patologii wymagających interwencji medycznej. Dlatego nieprawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz inne oznaki dysbiozy powinny być sygnałem do podjęcia działań.
Do objawów zaburzeń mikroflory jelitowej należą:
- Zaparcia i biegunki.
- Objawy dyspeptyczne – nadmierna fermentacja, nudności, odbijania, nieprzyjemny zapach z ust.
- Zmiany koloru skóry i kondycji włosów, łamliwość paznokci.
- Objawy alergiczne.
- Skłonność do depresji, uczucie osłabienia i zmęczenia.
Zaburzenia mikroflory jelitowej wpływają na funkcjonowanie innych organów. Długotrwałe problemy z trawieniem mogą prowadzić do otyłości, chorób układu krążenia, ogólnego złego samopoczucia i obniżenia wydajności.
Odbudowa mikroflory jelitowej.
Równowaga mikroflory jelitowej wspierana jest przez zbilansowaną dietę, która zapewnia odpowiednią ilość węglowodanów, tłuszczów i białek. Przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania pozwala utrzymać właściwy balans korzystnych mikroorganizmów, co wpływa na funkcjonowanie wszystkich organów. System odpornościowy działa efektywnie, kwasowość żołądka jest znormalizowana, a energia i aktywność są utrzymywane.
Dieta nie zawsze wystarcza do pełnej regeneracji mikroflory. W takich przypadkach zaleca się stosowanie leków dostępnych w aptekach, które są przeznaczone do odbudowy mikroflory jelitowej. Takie preparaty pomagają w leczeniu dysbiozy i uzupełniają organizm w potrzebne mikroorganizmy.
Pełnowartościowa dieta
Zróżnicowane odżywianie, bogate w tłuszcze i węglowodany, wspomaga regenerację i utrzymanie mikroflory jelitowej. Wysoka zawartość błonnika w produktach takich jak rośliny strączkowe, pieczywo pełnoziarniste, owoce, orzechy i zielenina wzbogaca mikroflorę i zmniejsza liczbę patogennych kolonii. Inulina, polisacharyd o działaniu prebiotycznym, pomaga zwalczać patogenne bakterie. Obecna jest w dużych ilościach w czosnku, szparagach, cebuli, karczochach i cykorii. Produkty te są zalecane przy infekcjach jelitowych oraz innych problemach wywołanych przez patogenne mikroorganizmy.
Bifidobacteria, które występują w borówkach, jabłkach, pistacjach i migdałach, są niezwykle korzystne dla mikroflory jelitowej. Ich regularne spożywanie jest zalecane w celach profilaktycznych. Korzystne są również produkty fermentowane, takie jak kapusta kiszona, jogurty, kefiry i kombucha. Fermentacja wzbogaca je w enzymy, które szybko przywracają mikroflorę i wspomagają uzupełnianie jelit w korzystne substancje.
Probiotyki
Probiotyki to niepatogenne mikroorganizmy, które wspierają normalizację mikroflory jelitowej. Podczas stosowania probiotyków żywe bakterie dostają się do przewodu pokarmowego i neutralizują szkodliwą mikrobiotę. W normalnych warunkach korzystne mikroorganizmy występują w organizmie w odpowiednich ilościach, ale mogą być uzupełniane poprzez dietę i specjalne preparaty.
Do probiotyków zaliczają się:
- Bifidobacteria
- Lactobacillus
- Niepatogenne mikroorganizmy, takie jak enterokoki i Escherichia coli
- Drożdże
- Streptococcus lactis
Preparaty probiotyczne mogą zawierać pojedyncze szczepy probiotyków lub mieszanki różnych rodzajów. Obecne są również w produktach mlecznych i fermentowanych, gdzie mogą być dodatkowo wzbogacane o bifidobakterie i lactobacillus.
Prebiotyki
Prebiotyki również korzystnie wpływają na mikroflorę jelitową, ale działają w inny sposób ze względu na swoją strukturę chemiczną. Zawierające laktozę, niskocząsteczkowe węglowodany, inulinę i fruktooligosacharydy, prebiotyki eliminują kolonie patogennych mikroorganizmów i regenerują błony śluzowe uszkodzone przez infekcje.
Prebiotyki można znaleźć w zbożach, roślinach strączkowych, warzywach i owocach, czosnku oraz kaszach. Ich spożycie normalizuje mikroflorę jelitową oraz chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi, udarami i zawałami. Przyjmowanie preparatów z prebiotykami obniża poziom cholesterolu, triglicerydów i insuliny.
Rodzaje preparatów na mikroflorę jelitową.
W zdrowej mikroflorze jelitowej dominują bakterie bifidobakterii i lactobacilli, podczas gdy inne mikroorganizmy występują w minimalnych ilościach. Aby uzupełnić te bakterie, stosuje się odpowiednie preparaty. Wybór preparatu zależy od specyfiki mikrobioty pacjenta oraz od obecnych patologii.
Wybór preparatu bazuje na jego składzie:
- Lactobacilli – zalecane w leczeniu infekcji przewodu pokarmowego.
- Bifidobacteria – skuteczne w przypadku kandydozy jelitowej i waginalnej.
- Kombinowane preparaty – zawierają oba typy bakterii i eliminują infekcje bakteryjne w jelitach.
Preparaty probiotyczne dostępne są w różnych formach. Popularne są suche proszki do rozpuszczenia w wodzie. Stosowane są również kapsułki, które rozpuszczają się w żołądku. Inne wygodne formy to gotowe płynne preparaty.
W farmaceutyce środki na odbudowę mikroflory jelitowej klasyfikowane są według generacji:
- Pierwsza generacja – probiotyki z jednym rodzajem bakterii.
- Druga generacja – prebiotyki eliminujące patogenne mikroorganizmy.
- Trzecia generacja – probiotyki zawierające kilka szczepów lub kombinacje różnych bakterii.
- Czwarta generacja – kompleksowe preparaty łączące prebiotyki i probiotyki.
- Piąta generacja – środki o działaniu synbiotycznym, regulujące wzrost i metabolizm mikrobioty.
Wybór preparatu zależy od stanu zdrowia pacjenta, jego wieku oraz składu mikroflory jelitowej. Dla dzieci zaleca się probiotyki w mniejszych dawkach niż dla dorosłych.
Sposób stosowania preparatów na odbudowę mikroflory.
Dawkowanie preparatów ustala się indywidualnie, w zależności od rodzaju patologii. Standardowo probiotyki przyjmuje się codziennie, co najmniej trzy razy dziennie, najczęściej podczas posiłków. Należy wybrać formę leku, która jest najwygodniejsza w użyciu, aby uniknąć trudności i nieprzyjemnych doznań.
W przypadku ostrej fazy choroby, preparaty stosuje się od czterech do sześciu razy dziennie, aż do ustąpienia objawów. Osoby z przewlekłymi schorzeniami przyjmują probiotyki przed posiłkami nie więcej niż cztery razy dziennie. Terapia może trwać od dwóch tygodni do miesiąca lub dłużej. Leczenie lub profilaktyka dysbiozy wymaga dłuższego stosowania preparatów. Kuracje mogą trwać nawet ponad rok. Probiotyki są zalecane zarówno w przypadku klinicznych objawów zaburzeń mikroflory, jak i po ich ustąpieniu. Preparaty te korzystnie wpływają na podrażniony przewód pokarmowy, eliminują biegunkę i łagodzą objawy zaburzeń trawiennych.
Dieta w korekcji mikroflory jelitowej.
Oprócz probiotyków ważne są zmiany w diecie. Przywracanie prawidłowej motoryki jelitowej wymaga dostosowania diety – eliminacji cukru i wprowadzenia dużej ilości złożonych węglowodanów, zieleniny oraz błonnika roślinnego.
Nieprawidłowe odżywianie, agresywna terapia farmakologiczna oraz inne czynniki mogą zaburzyć równowagę mikroflory jelitowej. Objawy to spowolniona perystaltyka jelit, zaburzenia stolca oraz dyskomfort po posiłkach. Śmierć korzystnych mikroorganizmów i wzrost patogennej mikroflory mogą prowadzić do poważnych schorzeń.
Wczesna diagnoza dysbiozy oraz właściwy wybór preparatów zapewniają szybkie przywrócenie zdrowia. Odpowiednia dieta, łącząca produkty probiotyczne i prebiotyczne, wspiera prawidłowe funkcjonowanie mikroflory jelitowej.
